Once

Yönetmen: John Carney
Yazar: John Carney
Oyuncular: Glen Hansard, Markéta Irglová
Tür: Dram|Müzik|Romantik
Yapım yılı: 2006
Süre: 85 dk.
Ülke: İrlanda
Dil: İngilizce|Çekçe
IMDB puanı: 8.1/10
Çavlan'ın puanı: 8.9/10
Umut'un puanı: 8.8/10

Geçtiğimiz on yılın en iyi müzikali olabilir Once. Ya da elli yılın. Ya da yüz. Ama müzikal değil aslında; insanlar durup dururken şarkı söylemeye, dans etmeye başlamıyor, arkalarında görünmez bir orkestrayla. Fakat filmin yarısından fazlası müzikle, müzikle iç içe, müzik içinde, müzikli geçiyor; koskoca bir albümü perdede izlemeye benziyor Once, şarkı sözleri karakterlerin günlük hayatlarında birbirlerine açmadıkları hislerini yansıtıyor... Müzik filmi diyeyim o zaman, böyle bir tür yoksa bile.

Film, İrlandalı bir sokak müzisyeni/elektrik süpürgesi tamircisi ve hayatına giren Çek bir piyanist/çiçekçi göçmen kızla ilgili. İsimleri yok adamla kızın, iyi ki de yok. Bir gece adam sokakta gitar çalarken -yani müzik sayesinde tanışıyorlar. Adam gündüzleri babasının dükkanında elektrik süpürgelerini tamir ediyor, ama tutkusu müzik tabii ki. Kız çiçek satmak, evlere temizliğe gitmek gibi geçici işlerde çalışıyor, çok fakir, bir de elektrik süpürgesi bozuk. Adamın peşine düşüp Dublin sokaklarında sürükleyerek elektrik süpürgesini, zorla tamir ettiriyor adama. Adam kızı hafif başbelası olarak görüyor başlarda, fakat su gibi bir sesi olduğu (!) ve piyano çaldığı anlaşılınca kızın, değişiveriyor hisleri -doğal olarak. Yakınlardaki bir müzik dükkanına gidip, adamın şarkılarından birini birlikte çalıyorlar. Kısa sürede birbirlerinin ahbaplıklarından keyif aldıklarını fark edip, birlikte vakit geçirmeye, birlikte müzik yapmaya başlıyorlar.

El kameralarıyla ve doğal ışıklandırmayla, sadece 17 günde çekilmiş, kulağa son derece doğal gelen diyaloglardan oluşan bir film Once. Büyük bütçeli, büyük kadrolu, milyonlarca dolar gişe yapan "büyük" filmlerden çok daha etkileyici bir film ama. En büyük gücü, ilişkileri ve diyalogları dopdoğal bir şekilde yansıtması, drama kaçmaması, karakterlerini yaşamlarındaki aksiliklere ve zorluklara bir yanıt olarak aşırı-duygusal davranmaya itmemesi. Sonuna kadar inanıyorsunuz izlediklerinizin gerçek hayattan alınma bir kesit olduğuna: yetenekli ama sıradan insanlar var karşınızda, tanışıyorlar, stüdyoya giriyorlar, ne tam arkadaşlık ne tam aşk denilebilecek bir şey yaşıyorlar, sonra usulca, hiçbir şey tam anlamıyla bitmeden bitiyor film, gerçek hayat gibi.

Glen Hansard ve Markéta Irglová'nın oyunculukları, filmin en büyük artılarından. İşin garibi ikisi de oyuncu değil, ve tam da bu, onları kurtarıyor bence; rol kesmiyorlar, karakterlerine bürünmek için metodik yöntemler kullanmıyorlar, kameralar orada yokmuş gibi davranıyorlar sadece, kendileri gibi konuşuyor, kendileri gibi bakıyorlar. Doğallıktan, dürüstlükten ibaret böyle bir filmde çok işe yarıyor bu. Özellikle Hansard'dan çok etkilendim ben, hele hele yalnızlıktan delirmek üzereyken kızdan geceyi onunla geçirmesini istediği ve reddedildiği sahnedeki hali, tavrı, sesi, bakışları inanılmaz dokunaklıydı.

Yalnızlığa, Dublin'e (ama bildiğimizden çok farklı bir Dublin'e) ve göçmenliğe bolca değinse de, her şeyden çok müzikle ilgili bir film bu. Soundtrack baştan aşağı Hansard ve Irglová'dan oluşuyor, birlikte yapmışlar zaten. Olağanüstü bir müzik Once'ınki, bu tür size göre değilse bile etkileneceksiniz, garanti ediyorum :) Film boyunca duyulan o pütürlü, hüzünlü, müthiş sesin sahibi Glen Hansard, İrlandalı rock grubu The Frames'in vokalistliğini yapmaya başlamadan önce sokak müzisyenliği yapmış zaten.

Glen Hansard ve Markéta Irglová'nın albümü filmi izlemeden tam 1 yıl önce geçmişti benim elime (aslında Once'ın ST'i değil de, Swell Season isimli albümdü bendeki, ama birkaç şarkı dışında -ve küçük kayıt farklılıklarını saymazsak- aynı sayılır iki albüm de). Albümün bir filminin olduğu, o filmden bu albümün doğduğu (daha doğrusu bu albümden/şarkılardan bir film doğduğu) hakkında hiçbir fikrim olmadan 1 yıl boyunca her şarkıyı defalarca dinleyip her birini ezberlemiştim, Once'ı izlediğimde çalan parçaların hemen hemen tümünü biliyordum. Çok isterdim ilk kez filmle birlikte dinlemeyi o muhteşem şarkıları, ama bunun da tadı ayrıydı (diye teselli ettim kendimi). Yani siz siz olun, önce filmi izleyin. Zaten dayanamayıp albümü alacaksınız sonra, yıllarca dinlemekten de bıkmayacaksınız.